Ηλέκτρα
Στην ελληνική μυθολογία η Ηλέκτρα ήταν κόρη του βασιλιά των Μυκηνών, Αγαμέμνονα και της Κλυταιμνήστρας. Αρκετά χρόνια μετά τη δολοφονία του πατέρα της από τη μητέρα της, η Ηλέκτρα και ο αδερφός της εκδικήθηκαν το θάνατό του.
Η Ηλέκτρα ως ηρωίδα δεν αναφέρεται ως μια από τις κόρες του Αγαμέμνονα από τον Όμηρο (9ος-8ος αι π.Χ.). Αντίθετα κάνει την πρώτη της δραματική εμφάνιση τον πέμπτο αιώνα π.Χ. στην τραγωδία του Αισχύλου, Χοηφόροι, που ήταν το δεύτερο μέρος της τριλογίας Ορέστεια. Από τότε και στο εξής η ιστορία της Ηλέκτρας ειπώθηκε σε αρκετές παραλλαγές, με την κεντρική πλοκή να παραμείνει η ίδια.
Η Ηλέκτρα ήταν ένα από τα τέσσερα παιδιά που γεννήθηκαν από τον Αγαμέμνονα των Μυκηνών και τη γυναίκα του, Κλυταιμνήστρα. Τα υπόλοιπα παιδιά τους ήταν ένας γιος, ο Ορέστης, και άλλες δύο κόρες, η Ιφιγένεια και η Χρυσόθεμις. Ο μύθος της Ηλέκτρας αρχίζει με τον Τρωικό Πόλεμο. Όταν η Ελένη, γυναίκα του βασιλιά Μενελάου της Σπάρτης και αδερφή της Κλυταιμνήστρας, έφυγε στην Τροία με τον πρίγκιπα Πάρη, οι Έλληνες αποφάσισαν να εκστρατεύσουν εναντίον της Τροίας και να φέρουν πίσω την Ελένη. Ο Αγαμέμνων, αδερφός του Μενελάου, επιλέχτηκε ως ο αρχιστράτηγος των Ελληνικών δυνάμεων. Προτού οι Έλληνες μπορέσουν να σαλπάρουν για την Τροία, ένας μάντης είπε στον Αγαμέμνονα ότι θα έπρεπε να θυσιάσει την κόρη του Ιφιγένεια στη θεά Άρτεμη, για να έχει ο στόλος ούριο άνεμο. Έτσι κι έγινε -αν και τελικά η Άρτεμη χάρισε τη ζωή στο κορίτσι- και ο ελληνικός στόλος ξεκίνησε για την Τροία. Η Κλυταιμνήστρα που καταρρακώθηκε από την απώλεια της Ιφιγένειας δεν συγχώρεσε ποτέ τον άντρα της. Όσο καιρό ο Αγαμέμνων πολεμούσε στην Τροία, η Κλυταιμνήστρα και ο ξάδερφος του άντρα της, Αίγισθος, έγιναν εραστές, όμως η Ηλέκτρα παρέμεινε πιστή στον πατέρα της και λαχταρούσε την επιστροφή του.
Μετά από δέκα χρόνια μαχών ανάμεσα στους Έλληνες (Αχαιούς) και τους Τρώες, η Τροία τελικά ηττήθηκε, ο Αγαμέμνων επέστρεψε θριαμβευτής στις Μυκήνες, αλλά δεν γύρισε μόνος. Ως λάφυρο πολέμου είχε πάρει μαζί του την Κασσάνδρα, κόρη του βασιλιά της Τροίας, Πριάμου. Μέσα σε λίγες ώρες από την επιστροφή του στο παλάτι, σύμφωνα με κάποιες εκδοχές του μύθου, η Κλυταιμνήστρα μαζί με τον Αίγισθο δολοφόνησαν τον Αγαμέμνονα και την Κασσάνδρα. Η Κλυταιμνήστρα τότε σχεδίασε να σκοτώσει και τον Ορέστη, αλλά η Ηλέκτρα κανόνισε μυστικά να σταλεί ο μικρός της αδερφός στο βασίλειο της Φωκίδας, όπου ανατράφηκε και μεγάλωσε με ασφάλεια.
Προδοσία και εκδίκηση
Για πολλά χρόνια μετά, η Ηλέκτρα θρηνούσε τον θάνατο του πατέρα της και ορκιζόταν εκδίκηση. Όταν ο Ορέστης ενηλικιώθηκε, έμαθε για τον τρόπο που σκοτώθηκε ο πατέρας του, και ξεκίνησε για τις Μυκήνες μαζί με τον ξάδερφο και φίλο του Πυλάδη. Όταν οι δύο άντρες έφτασαν στο παλάτι, μεταμφιέστηκαν σε ταξιδιώτες για να περάσουν απαρατήρητοι. Ισχυρίστηκαν ότι έφεραν τις στάχτες του νεκρού Ορέστη μέσα σε μια υδρία.
Μερικοί μύθοι λένε ότι, αν και η Ηλέκτρα συγκλονίστηκε στο άκουσμα του θανάτου του Ορέστη, αποφάσισε να σκοτώσει η ίδια την Κλυταιμνήστρα και τον Αίγισθο. Προτού όμως προλάβει να το κάνει, ο Ορέστης και ο Πυλάδης της αποκάλυψαν τις πραγματικές τους ταυτότητες, και μαζί της οργάνωσαν το έγκλημα. Πρώτα ο Ορέστης μαχαίρωσε την Κλυταιμνήστρα, και η Ηλέκτρα τον ενθάρρυνε (ή βοήθησε και η ίδια) να την αποτελειώσουν με δεύτερη μαχαιριά. Στη συνέχεια έδειξαν το πτώμα της στον Αίγισθο, λίγο πριν σκοτώσουν κι εκείνον. Μια παραλλαγή του μύθου αναφέρει ότι ο Ορέστης και ο Πυλάδης σκότωσαν τον Αίγισθο, λίγο πριν μαχαιρώσουν και την Κλυταιμνήστρα μέχρι θανάτου.
Ο Ορέστης επιβράβευσε τον Πυλάδη για τη βοήθειά του, δίνοντάς του για σύζυγο την Ηλέκτρα. Όταν παντρεύτηκαν, η Ηλέκτρα και ο Πυλάδης μετακόμισαν στη Φωκίδα, όπου έκαναν δύο γιους, τον Μέδονα και τον Στρόφιο.
Η σπουδαιότητα της ιστορίας της Ηλέκτρας
Οι αρχαίοι Έλληνες εκτιμούσαν τα ιδανικά της πίστης και της δικαιοσύνης, και η Ηλέκτρα ήταν μια ηρωίδα γνωστή για την αφοσίωση στον πατέρα της και την εμμονή της στο να εκδικηθεί για τον άδικο φόνο του. Οι γυναίκες έπρεπε να είναι πιστές και υπάκουες στους άντρες, και η Ηλέκτρα έδειξε την πίστη και υπομονή που θα έπρεπε να είχε δείξει και η μητέρα της. Κατά κάποιο τρόπο η Ηλέκτρα είναι χαρακτηριστική περίπτωση παθητικού ρόλου γυναίκας στην αρχαία Ελλάδα. Αν και είχε δυνατά συναισθήματα, εν τούτοις σε μερικές εκδοχές του μύθου έκανε πολύ λίγα, περιμένοντας από τον αδερφό της να διαπράξει τους φόνους για εκείνη.